مقالات (4)
مقدمه :
باوجود حجم عظیم آب در جهان ،درصد آبهای شیرین رقم ناچیزی است که بیشترآبهای جاری و زیرزمینی و بارندگی ها را شامل می شود .به طوری که هم اکنون کل آبهای شیرین جهان حدود 3 درصد برآورد می شود. محدودیت منابع آب شیرین قابل دسترس در جهان از یك سو و افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی از سوی دیگر، ضرورت استفاده بهینه از منابع آب موجود را ایجاب می نماید. باتوجه به کمبود نزولات آسمانی در کشورمان وعدم توزیع مناسب زمانی ومکانی بارشها، همچنین بروز خشکسالی های متعدد در بیست سال اخیر، ضرورت تبدیل روشهای آبیاری سنتی به روشهای نوین آبیاری از جمله آبیاری بارانی و قطره ای بیش از پیش احساس می شود. دستیابی به راندمان آبیاری بارانی تا 70 درصد و راندمان آبیاری قطره ای تا 90 درصد است ، یعنی در سیستم آبیاری بارانی تا 20 درصد و در سیستم آبیاری قطره ای تا 10 درصد آب تلف می شود ، در حالیکه آبیاری مزارع به روش سطحی حتی با انجام هزینه های گزاف و تسطیح اراضی راندمان آ بیاری از 50 درصد تجاوز نمی کند و در وضعیت سنتی که اکثر اراضی کشور به همین ترتیب آبیاری می شود حتی کمتر از 35 درصد می باشد . این بدین معنی است که اگر از روشهای آبیاری بارانی و قطره ای استفاده نکنیم 65 درصد آب مزارع از بین می رود. لذا با استفاده از سیستمهای آ بیاری تحت فشار می توان از تلفات آب جلوگیری کرد و به یك رشد اقتصادی که بر اساس آن میتوان به یك توسعه پایدار اقتصادی ، اجتماعی دست یافت .آبیاری تحت فشار :
آب توسط لوله و تحت فشاری بیش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزیع می کنند. مزایای آبیاری تحت فشار :
- افزایش راندمان آبیاری
- عدم تشکیل رواناب سطحی و جلوگیری از فرسایش خاک
- تهویه مناسب خاک و یکنواختی پخش آب در سطح مزرعه و عدم نیاز به زهکشی مزرعه
- افزایش محصول در واحد سطح در مقایسه با آبیاری سنتی
- جلوگیری از سله بستن و حفظ پوکی خاک
-عدم نیاز به ایجاد نهرهای خاکی درون مزرعه و نهرهای زهکشی و استفاده بهینه از کل زمین مزروعی
-امکان انجام آبیاری همراه با کودپاشی و سمپاشی و پخش یکنواخت آنها
- وارد نشدن بذر علفهای هرز به مزرعه به دلیل انتقال آب از طریق لوله ها
انواع سیستم های آبیاری
• آبیاری سطحی• آبیاری بارانی
• آبیاری قطره ای آبیاری سطحی :
آب از نهر آبیاری در سطح خاک جریان یافته و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می گیرد. آبیاری بارانی :
آب آبیاری را با سرعتی مساوی و یا کمتر از نفوذ پذیری خاک به صورت باران برسطح زمین پخش می نماید.
آبیاری قطره ای :
پخش آهسته آب بر سطح یا زیر خاک به صورت قطرات مجزا ، پیوسته ، جریان باریك یا اسپری ریز از طریق قطره چکا نهایی که در طول خط انتقال آب قرار دارند. آبیاری قطره ای بیشتر در موارد زیر کاربرد دارد:
الف - در وضعیتی که مقدار آب کم یا هزینه تأمین آن زیاد است.
ب - در زمین های شنی و یا وضعیت هایی که نتوان زمین را برای سایر روش های آبیاری آماده کرد.
ج - در مورد گیاهانی که محصول آن را بتوان با قیمت زیاد به فروش رساند.
اجزای سیستم آبیاری تحت فشار :
• پمپ
• استخر
• سیستم کنترل مرکزی
- فیلتر هیدرو سیکلون
- فیلتر شنی
- تانك کود
- فیلتر دیسکی یا توری
• خطوط اصلی پلی اتیلن
• خطوط نیمه اصلی پلی اتیلن
• اتصالات قطره ای
• نوار تیپ
مقایسه آماری آبیاری سطحی و تحت فشار :
با توجه به نیاز آبی گیاهان گندم و پنبه در طول یك فصل زراعی و راندمان کاربرد آب در سیستم های آبیاری ، میزان ناخالص نیاز آبی گیاهان مشخص گردید. شایان ذکر است راندمان کاربرد آب در آبیاری سطحی حدود 33 درصد ، بارانی 70 درصد و قطره ای 90 درصد می باشد. با توجه به جدول یك به منظور آبیاری مزرعه به اندازه نیاز خالص گیاه در سیستم آبیاری سطحی باید تا 3 برابر سیستم آبیاری قطره ای مصرف آب داشته باشیم که علاوه بر هدررفت حجم قابل توجه آب، مشکلات غرقابی شدن زمین و از بین رفتن ریشه گیاهان حساس را در پی خواهد داشت.
با توجه به جدول 2 درصورتی که حجم آب در دسترس کشاورزی در طول فصل کشت 200 هزار مترمکعب باشد، با سیستم آبیاری قطره ای می توان 2 برابر آبیاری سطحی زیر کشت برد و طبیعتا میزان برداشت محصول در یك فصل زراعی با توجه به جدول 3 بالاتر خواهد رفت.
انواع سیستم آبیاری قطره ای :
- آبیاری نواری (تیپ) : پخش آهسته آب برسطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته ، یا جریانهای باریك از حفره های ریز آبیاری نواری نام دارد . عمده ترین سیستم آبیاری که در کشت محصولات زراعی از قبیل : چغندرقند، ذرت ، پنبه ، گوجه فرنگی، محصولات گلخانه ای، هندوانه ، خربزه ، سیب زمینی ، گندم و ... مورد استفاده قرار می گیرد.- آبیاری زیر بستری
- آبیاری فواره ای (بابلر)
- آبیاری اسپری
فاکتور های مهم نوار تیپ :
- فشار کاری تیپ : فشار مورد نیاز جهت خروج آب از نوار تیپ که عمدتا بین 0.8 تا یك اتمسفر می باشد.- میزان آبدهی نوار تیپ : میزان خروج آب از نوار تیپ که بسته به نوع کشت و محصول از 0.8 تا 2.5 لیتر در ساعت متغییر خواهد بود.
- طول رول : متراژ هر رول تیپ که عمدتا از 1000 تا 3000 متر متغییر است.
- فاصله آبدهی : فاصله خروج آب از نوار تیپ که بسته به نوع محصولات زراعی از 10 تا 30 سانتی متر متغییر است.
.ضخامت نوار تیپ : نوار تیپ موجود در بازار عمدتا ضخامت 150 ، 175 و 200 میکرون دارد
- طول پهن کردن تیپ : فاصله ای که در آن خروج آب از تیپ یکنواخت باشد.
- قطر داخلی : بسته به نوع کشت و محصول زراعی 16 و 22 میلی متر می باشد.
- ضریب یکنواختی پخش آب : میزان تغییرات خروجی آب تیپ در طول مسیر پهن کردن نوار ، هرچه ضریب یکنواختی پخش آب بیشتر باشد امکان تولید محصولات با کیفیت بالاتر می رود.
انواع نوار تیپ موجود :
نوار تیپ پلاک دار: خروج آب از طریق پلاک با یکنواختی بالا ( شکل3)نوار تیپ درز دار : خروج آب از طریق روزنه های بغل نوار تیپ ( شکل 3 و4)
مقایسه نوار تیپ پلاک دار و درز دار :
به دلیل به کار بردن تکنولوژی روز دنیا در تولید نوار تیپ پلاکدار، ضریب یکنواختی پخش آب بالای 95 درصد بوده و خروجی آب پلاک ها حدود 3 درصد تغییرات دارد. در صورتیکه یکنواختی پخش آب در نوار تیپ درزدار حدود 70 تا 75 درصد بوده و ضریب تغییرات در طول حداقل 4 درصد می باشد. تکنولوژی پلاک باعث تنظیم فشار خروجی آب شده که منجر به پهن کردن نوار تیپ در طول 130 تا 150 متر با یکنواختی پخش آب در پلاک اول و پلاک آخر می شود. در صورتیکه یکنواختی پخش آب در نوار تیپ درزدار فقط تا طول 60 تا 70 متر حفظ شده و در طول پهن کردن بالاتر تغییرات محسوسی خواهد داشت. دو فاکتور بیان شده فوق ، منجر به افزایش 20 تا 30 درصدی تولید محصول با نوار تیپ پلاک دار نسبت به نوار تیپ درزدار را خواهد شد .مقدمه : باوجود حجم عظیم آب در جهان ،درصد آبهای شیرین رقم ناچیزی است که بیشترآبهای جاری و زیرزمینی و بارندگی ها را شامل می شود. به طوری که هم اکنون کل آبهای شیرین جهان حدود 3 درصد برآورد می شود. محدوديت منابع آب شيرين قابل دسترس در جهان از يك سو و افزايش جمعيت و نياز به مواد غذايي از سوي ديگر، ضرورت استفاده بهينه از منابع آب موجود را ايجاب مي نمايد. باتوجه به کمبود نزولات آسمانی درکشورمان وعدم توزیع مناسب‌زمانی ومکانی بارشها، همچنین بروز خشکسالی‌های متعدد ، ضرورت تبدیل روشهای آبیاری سنتی به روشهای نوین آبیاری از جمله آبیاری بارانی و قطره‌ای بیش از پیش احساس می شود. دستیابی به راندمان آبیاری بارانی تا 70 درصد و راندمان آبیاری قطره ای تا 90 درصد است ، یعنی در سیستم آبیاری بارانی تا 20 درصد و در سیستم آبیاری قطره ای تا 10 درصد آب تلف می شود ، در حالیکه آبیاری مزارع به روش سطحی حتی با انجام هزینه های گزاف و تسطیح اراضی راندمان آبیاری از 50 درصد تجاوز نمی کند و در وضعیت سنتی که اکثر اراضی کشور به همین ترتیب آبیاری می شود حتی کمتر از 35 درصد می باشد . شرکت مهرآوند مشهد تولید کننده لوله های پلی اتیلن فعالیت خود را از سال 1379 آغاز کرده و در طول سالیان گذشته جزء تامین کنندگان اصلی لوله های پلی اتیلن سازمان های دولتی (سازمان جهاد کشاورزی- آب و فاضلاب روستایی و شهری – شهرداری ها و فضای سبز و ...) با گرید A بوده است. این شرکت از سال 1394 موفق به تولید نوار تیپ پلاک دار با استفاده از تکنولوژی روز اروپا شده است و با افزایش ظرفیت تولیدی و بهره گیری از شبکه گسترده نمایندگی فروش؛ پیشرو در امر تولید و ارائه خدمات می باشد.
تولیدات شرکت مهرآوند مشهد : - لوله های پلی اتیلن سخت از سایز 20 تا 450 میلی متر و فشار کاری 2/3 تا 25 اتمسفر - لوله های پلی اتیلن نرم از سایز 16 تا 32 میلیمتر و فشار کاری 4 تا 6 اتمسفر - نوار تیپ پلاک دار با فواصل آبدهی 10 ، 20 و 30 سانتی متر در ضخامت های 150 ، 175 و 200 میکرون
نوار تیپ پلاک دار چیست و چگونه عمل می کند پخش آهسته آب بر سطح خاك به صورت قطرات مجزا يا پيوسته ، يا جريانهاي باريك از حفره هاي ريز آبياري نواری نام دارد . در نوار آبیاری (تیپ) پلاک دار فشار آب با عبور از مسیر های مارپیچ داخل پلاک تنظیم شده و باعث یکنواختی بیشتر خروج آب در طول نوار آبیاری خواهد شد.
انواع نوار تیپ موجود : - نوار تیپ پلاک دار: خروج آب از طریق پلاک با یکنواختی بالا - نوار تیپ درز دار : خروج آب از طریق روزنه های بغل نوار تیپ
مقایسه نوار تیپ پلاک دار و درز دار : - به دلیل به کار بردن تکنولوژی روز دنیا در تولید نوار تیپ پلاکدار، ضریب یکنواختی پخش آب بالای 95 درصد بوده و خروجی آب پلاک ها حدود 3 درصد تغییرات دارد. در صورتیکه یکنواختی پخش آب در نوار تیپ درزدار حدود 70 تا 75 درصد بوده و ضریب تغییرات در طول حداقل 4 درصد می باشد. - تکنولوژی پلاک باعث تنظیم فشار خروجی آب شده که منجر به پهن کردن نوار تیپ در طول 130 تا 150 متر با یکنواختی پخش آب در پلاک اول و پلاک آخر می شود. در صورتیکه یکنواختی پخش آب در نوار تیپ درزدار فقط تا طول 60 تا 70 متر حفظ شده و در طول پهن کردن بالاتر تغییرات محسوسی خواهد داشت. - دو فاکتور بیان شده فوق ، منجر به افزایش 20 تا 30 درصدی تولید محصول با نوار تیپ پلاک دار نسبت به نوار تیپ درزدار را خواهد شد .
نوار تیپ پلاک دار در چه مواردی کاربرد دارد : - گیاهان صنعتی : چغندرقند ، نیشکر ، ذرت ، پنبه ، سویا ، کلزا - محصولات زراعی : غلات – سیب زمینی – پیاز – جالیزی – صیفی جات - گلخانه : کلیه محصولات
>- مشخصات فنی نوار تیپ پلاک دار :
مشخصات هیدرولیکی نوار تیپ پلاک دار : - میزان خروجی آب قطره چکان ها را می توان بر اساس منحنی آبدهی با تغییر فشار تنظیم نمود. - در زمین های مسطح و به صورت مستقیم تا طول 120 متر قابل نصب و استفاده بوده و اختلاف آبدهی قطره چکان اول و آخر کمتر ناچیز است
- اجزای سیستم آبیاری تحت فشار :
• پمپ
• استخر
• ایستگاه کنترل مرکزی
• فیلتر هیدرو سیکلون
• فیلتر شنی
• تانک کود
• فیلتر دیسکی یا توری
• خطوط اصلی پلی اتیلن
• خطوط نیمه اصلی پلی اتیلن
• اتصالات قطره ای
• نوار تیپ
الف ) ایستگاه کنترل مرکزی : - فیلتر هیدروسیکلون : فیلتری برای جدا کردن شن و ماسه معلق در آب بوده که در صورت استفاده از استخر یا حوضچه ترسیب نیاز به این فیلتر نیست. - فیلتر شنی : در آب هایی با مقدار قابل توجه ذرات معلق رس ، لای ، ذرات معلق مواد آلی و جلبک استفاده از فیلتر شنی ضروری می باشد. - تانک کود : کود مورد نیاز سیستم را در آب حل کرده و از طریق تانک کود به داخل سیستم تزریق و به ریشه گیاه می رسد. حتما باید قبل از فیلتر دیسکی نصب شود. - فیلتر دیسکی : آخرین و حساس ترین فیلتر ایستگاه مرکزی بوده که با مش 80 تا 140 ریزترین ذرات معلق در آب را فیلتر می کند.
ب ) لوله های اصلی و فرعی : برای انتقال آب از ایستگاه مرکزی به لاترال سیستم ، از لوله های اصلی و لوله های فرعی یا منیفلد از جنس پلی اتیلن استفاده می گردد. برای مشخص کردن قطر لوله پارامترهای میزان آب خروجی ، طول مسیر و افت فشار مجاز در طول لوله تاثیر گذار هستند
ج ) اتصالات قطره ای : انواع اتصالات قطره ای پرکاربرد در سیستم آبیاری به شرح زیر است که در دو نوع کشویی و پیچی تولید می شود. اتصالات کشویی به دلیل آب بندی بهتر و نصب آسان تر توصیه می گردد. - اتصال تیپ به تیپ - اتصال تیپ به لوله 16 - رابط لوله 16 به لوله 16 - رابط لوله 16 به نوار تیپ - سه راهی 16 - بست انتهایی - بست ابتدایی و واشر - شیر انشعاب 16 به نوار تیپ - شیر انشعاب 16 به کمربند پلی اتیلن
- مراحل نصب و بهره برداری نوار تیپ : الف ) پهن کردن نوار تیپ : 1- روش مکانیزه : استفاده از دستگاه تیپ پهن کن که دنباله دستگاه بذر کار اتوماتیک نصب می شود. 2- روش غیر مکانیزه : پهن کردن تیپ بصورت دستی و در امتداد خط کاشت ب ) نصب کردن : در ابتدا سوراخ کردن لوله مانیفلد با مته و سپس کارگذاری واشر و شیر انشعاب 16 ، حال لوله 16 را به شیر انشعاب و نوار تیپ پلاک دار را از طریق رابط به لوله 16 متصل می کنیم. در صورت نیاز به کنترل فشار می توان فشارسنج را قبل از اتصال تیپ و روی لوله 16 نصب کرد. ج ) بهره برداری : - باز کردن انتهای تیپ به منظور شستشوی داخل تیپ - تنظیم فشار ورودی لاترال روی 8/0 تا یک اتمسفر - باز کردن انتهای نوار تیپ هر دو هفته یکبار جهت خروج ذرات شناور - جمع آوری تیپ در انتهای فصل کشت با دستگاه تیپ جمع کن
6- الزامات نگهداری از سیستم آبیاری : الف ) اقدامات قبل از شروع فصل آبیاری : - کنترل پمپ و ایستگاه پمپاژ - اطمینان از سالم بودن کابلها و تابلوهای برق - کنترل و تمیز کردن فیلتر شنی و دیسکی - کنترل لوله های اصلی – نیمه اصلی و مانیفلد ها - کنترل شیرفلکه و رایزرها ب) اقدامات در فصل آبیاری : - کنترل ایستگاه کنترل مرکزی هر دو روز یکبار - شستشوی مخزن فیلتر هیدروسیکلون - تخلیه معکوس فیلتر شنی و تعویض سیلیس هر دو روز یکبار - اطمینان از پاره نبودن فیلتر توری - تخلیه معکوس فیلتر دیسکی ج ) اقدامات لازم در فصل استراحت : - باز کردن شیرهای فیلتراسیون و تانک کود - شستشوی فیلتراسیون - روغن کاری و گریس کاری سیستم
7 - توصیه های فنی : - در هنگام پهن کردن نوار، حتما منافذ قطره چکان ها به سمت بالا باشد. - حداقل مش فیلتراسیون مورد استفاده برای جلوگیری از گرفتگی 120 می باشد. - از کشیدن نوار تیپ برروی زمین که باعث خراشیدگی و ایجاد سوراخ میشود، جلوگیری شود. - فشار کاری مناسب سیستم 8/0 تا یک اتمسفر می باشد. - شستشوی خطوط اصلی و نیمه اصلی قبل از شروع فصل کشت - حداقل هر یک ماه یکبار لوله های فرعی تخلیه و شستشو شود. - در سیستم آبیاری حتما از فیلترهای سیکلون ، شنی و دیسکی استفاده شود. - شستشوی نوار تیپ بعد از هر دو نوبت آبیاری جهت خروج ذرات رسوب شده با باز کردن انتهای نوار تیپ - سه عامل اصلی باعث گرفتگی قطره چکان ها میشود که برای هر یک نیاز به فیلتر خاصی است و نباید فقط به استفاده از فیلتر دیسکی اکتفا کرد. - برای کنترل و شستشوی سیستم در ورودی و خروجی فیلتراسیون فشارسنج نصب میشود. در صورتیکه اختلاف فشار دو فشار سنج به 3 تا 4 متر رسید، شستشوی فیلتر انجام شود. - تعویض سیلیس فیلتر شنی هر دو سال یکبار صورت گیرد. - کنترل دو روز یکبار فیلترهای سیکلون ، شنی و دیسکی انجام شود. - در صورت وجود روغن در آب از مایع ظرفشویی برای شستشوی فیلتر دیسکی استفاده شود. - در صورت استفاده از تانک کود ، بعد از فیلتر شنی و قبل از فیلتر دیسکی نصب گردد. - هیچگونه کود فسفری یا سموم فسفردار در تانک کود ریخته نشود. - کود های ازته را در آب حل کرده و پس از ته نشین شدن مورد استفاده قرار گیرد. - کود های میکرو در ظرفی جداگانه محلول و سپس در تانک کود ریخته شود. - درباره غلظت کود مورد استفاده در تانک کود حتما با کارشناسان فنی شرکت تماس بگیرید. - بعد از کود دهی تانک کود شستشو و تخلیه گردد. - عدم استفاده از کود های غیر قابل حل یا محلول هایی که منجر به رسوب گذاری در سیستم می شود. - استفاده از شیرهای تخلیه هوا جهت تخلیه هوا ضروری است. - آبیاری سطحی عمیق درانتهای فصل کشت جهت خروج نمک از منطقه ریشه - در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر در ارتباط با نحوه کاربرد نوار های آبیاری با بخش فنی شرکت تماس بگیرید.
آسیب های رایج مربوط به نوار تیپ :
عوامل متعددی در آسیب رساندن به نوارهای ابیاری قطره ای و پلی اتیلن تاثیرگذارند. تجهیزات نصب و راه اندازی، تجهیزات خاکورزی، حشرات، پرندگان، جوندگان، آسیبدیدگی از طریق اعمال فشار بیش از حد یا پدیدۀ ذره بینی نور خورشید زمانیکه به قطعات آب موجود بر روی پلاستیک شفاف بر خورد می کند از آن دسته اند. تجهیزات تزریق نوار باید به طور منظم مورد بازبینی قرار گیرند، و سیستم آبیاری قطره ای باید بطور منظم بررسی شود و در صورت مشاهدۀ گودال کوچک آب، فواره های کوچک، کم شدن فشار یا محصول مواردی که محتمل آسیب دیدگی می باشند شناسایی گردد. به محض مشاهده چنین مواردی به منظور جلوگیری از مشکلات آتی باید نسبت به کنترل و مدیریت آفات یا تنظیم تجهیزات اقدام شود. تصاویر زیر رایج ترین عوامل آسیب دیدگی تیپ را نمایان می سازد. توجه داشته باشید در سیستم SDI پدیدۀ ذره بینی نور خورشید پدیده ای نادر است چرا که معمولا نوار های آبیاری زیر خاک نصب می شوند و در معرض اشعۀ خورشید قرار ندارند. در عوض این سیستم در معرض آسیب جوندگان است.
انواع آسیبها:
آسیب پرندگان
آسیب ناشی از تجهیزات
آسیب ناشی از فشار بالا
آسیب ناشی از حشرات
آسیب ناشی از پدیده ذره بینی
آسیب ناشی از جوندگان
پلی آمید (نایلون) PA (Polyamide)
ساختار کلی:
استفاده می شود به عنوان:ترمو پلاستیک (پلاستیک گرما نرم) و الیاف و پلاستیک مهندسی
انواع مختلف پلی آمید: پلی آمید 6 (PA6)، پلی آمید 6.6 (PA6.6)، پلی آمید 11 (PA11)، پلی آمید 6و 6.6 (PA6,6.6)، پلی آمید 12 (PA12) و ...
نکته:به پلی آمید ها، نایلون (Nylon) نیز گفته می شود.
نام های دیگر: کاپرولان (Caprolan)، سلانز (Celanz)، اپرآمید (Epramid)، نووآمید (Novamid)، ارگامید (Orgamid)، تکومید (Tecomid)، اولترامید (Ultramid)، ولامید (Wellamid)
مونومر:
پلی آمید 6: کاپرولاکتام (Caprolactam)
پلی آمید 6.6: آدیپیک اسید و هگزا متیلن دی آمین (Adipic Acid & Hexamethylene Diamine)
پلی آمید 11: روغن کرچک و متانول
حلال:
پلی آمید 6 و پلی آمید 6.6: اسید فرمیک یا همان جوهر مورچه (Formic Acid)
پلی آمید 11: دی متیل فرمامید DMF یا (Dimethylformamide)
دانسیته:
پلی آمید 6: 1.12 تا 1.15 g/cm3
پلی آمید 6.6: 1.13 تا 1.60 g/cm3
پلی آمید 11: 1.03 تا 1.05 g/cm3
نکته: انواع مختلف پلی آمید را نمی توان با آنالیز طیف IR تشخیص داد و این کار به وسیله اندازه گیری دانسیته انجام پذیر است، به عنوان مثال پلی آمید 6 و 6.6 در محلول 10% نمک طعام در آب غوطه ور می شود و نایلون 11 در آب شناور می ماند.
دمای ذوب (Tm):
پلی آمید 6: برابر 215 درجه سانتی گراد
پلی آمید 6.6: برابر 270 درجه سانتی گراد
دمای انتقال شیشه ای (Tg):
پلی آمید 6: برابر40 درجه سانتی گراد
پلی آمید 6.6: برابر50 درجه سانتی گراد
ویژگی های اشتعال (روش شناسایی آسان):
- در شعله می سوزد و بعد از حذف شعله خاموش می شود.
- شعله زرد کوچک با پایه آبی تقریباً نامرئی دارد.
- بدون دود می سوزد.
- حباب های کوچک تشکیل می دهد.
- در شعله چکه می کند.
- بوی سوختن مانند موی سوخته است.
چگونگی تولید: پلی آمید ها یا نایلون ها جزو پلاستیک های مهندسی به حساب می آیند و به روش پلیمریزاسیون تراکمی یک دی آمین و یک اسید دو عاملی و یا پلیمریزاسیون آمینو اسیدها تولید می شوند. این پلیمرها دارای رشته های منظم و هم اندازه هستند که به همین خاطر بلورینگی (کریستالینیتی) زیادی از خود نشان می دهند.
پلی آمید ها با یک عدد شناخته می شوند که نشان دهنده تعداد اتم های کربن در آمینو اسید اولیه (مانند پلی آمید 6) و یا تعداد اتم های کربن در دی آمین و تعداد اتم های کربن در دی اسید (مانند پلی آمید 6.6) است. (آمین ها می توانند از 2 تا 10 اتم کربن و اسیدها می توانند از 2 تا 18 اتم کربن داشته باشند.) پر کاربرد ترین آنها پلی آمید های 6 و 6.6 و 11 می باشند، تفاوت اصلی پلی آمید 6 و 6.6 در حداکثر دمای قابل استفاده است که پلی آمید 6.6 مقاومت حرارتی بیشتری دارد همچنین تفاوت اصلی پلی آمید های 6 و 6.6 با پلی آمید 11 در جذب آب و پایداری ابعادی است که پلی آمید 11 در این خصوص بهتر عمل می کند. (لازم به ذکر است که خواص و قیمت پلی آمید 11 و 12 تقریباً مشابه هم است).
برای اولین بار در سال 1935 پلی آمید (نایلون) به صورت الیاف مصنوعی به بازار عرضه شد و در ده 1950 انواع مختلف آن جهت ساخت قطعات به روش های تزریقی به صورت تجاری وارد بازار شد. اولین شرکت تولید کننده پلی آمید به صورت تجاری، دوپونت (Dupont) بود و نایلون هم نام تجاری محصول این شرکت آمریکایی است. این پلیمر به صورت دانه های استوانه ای شکل (گرانول) به رنگ شیری (به صورت خالص) و رنگ های دیگر موجود است و به کمک دستگاه های تزریق فشاری و دمشی و همچنین دستگاه اکسترودر شکل می پذیرد.
در کامپاند (آمیزه سازی) پلی آمید ها می توان از انواع افزودنی ها مانند پایدار کننده های حرارتی و نوری، نرم کننده ها، ضد حریق ها، الاستومرها، رنگدانه های و ... استفاده کرد. همچنین برای تقویت پلی آمید ها آنها را با الیاف پر می کنند این الیاف اغلب الیاف شیشه هستند اما از الیاف معدنی، کربن و کولار نیز برای کاربرد های خواص استفاده می شود، بنا به نوع مصرف درصد های مختلف الیاف افزوده می شود. پلی آمید های پر شده با الیاف مقاومت بهتری در مقابل خزش، ضربه و شکاف دارند.
نوعی پلی آمید آروماتیک (آرامید) نیز وجود دارد که به آن پلی پلی ـ فنیلن ترفتالات گویند و به نام کولار (Kevlar) معروف است و شناخته می شود. این ماده عموماً به شکل الیاف مورد استفاده قرار می گیرد و به دلیل داشتن خواص مکانیکی بالا و مقاومت پارگی فوق العاده بالا، از آن در تهیه جلیقه های ضد گلوله، کاربرد های نظامی و فضایی و ساخت سیم های تله کابین استفاده می شود.
مزایا: پلی آمید ها (نایلون ها) موادی چغرمه، با مقاومت سایشی بالا، ضربه پذیر، دارای مقاومت ترکیدگی بالا، مقاومت ترک خوردگی بالا در خم شدن های متوالی.
معایب: گران بودن، جذب رطوبت (جذب آب سبب افت مدول و کاهش استحکام کششی و کاهش مقاومت الکتریکی و افزایش استحکام ضربه ای می شود)، نداشتن مقاومت در برابر اسید های قوی، دارای خواص ضعیف لغزشی (Slip)، با وسایل معمول سیل پذیر حرارتی نمی شوند، نفوذ ناپذیری پائین فیلم های آن در مقابل بخار آب (که این ضعف اغلب به کمک یک روکش PVDC بهبود می یابد).
دیگر خواص: نفوذ ناپذیری عالی در برابر بوها، اکسیژن، نیتروژن و دی اکسید کربن، مقاومت در برابر روغن ها، مقاومت شیمیایی عالی، مقاومت در برابر بنزین، مقاومت در برابر حلال های آلی، مقاومت در برابر آب نمک و محیط های دریایی، خواص نوری خوب.
کاربرد ها: مهم ترین کاربرد آن در صنعت پارچه بافی است که از آن به عنوان الیاف مصنوعی استفاده می شود این الیاف شباهت و استحکامی شبیه ابریشم طبیعی دارند، چتر های نجات، طناب های محکم، پرزهای مسواک، نخ های بخیه، رگ های مصنوعی، الیاف مصنوعی و پوشاک، ساختن قطعاتی که نیاز به ویژگی های مکانیکی بالایی دارند، تولید لوله و شلنگ برای ترمز های بادی موتورهای بنزینی و دیزلی و خطوط لوله هیدرولیکی، قطعات خودرو، قطعات کوپلینگ، یاتاقان، چرخ دنده، پیچ و مهره، اتصالات، پاشنه کفش و ...
تهیه کننده: آرمین جوادزاده - مدیر واحد تحقیق و توسعه شرکت مهرآوند